اولين طعمي که کودک شما قرار است با آن آشنا شود، چيست؟ اضافه کردن موز به شيرش بيشتر به او کمک مي‌کند يا درست کردن حريره بادام؟ اصلا هر کدام از اين طعم‌هاي تازه را در چه ماهي از زندگي‌اش بايد امتحان کند و در چه زماني بايد با غذاهاي کمکي تغذيه شود؟ علم تغذيه مي‌گويد از پايان شش ماهگي اکثر شيرخواران علاوه بر شير مادر، نيازمند دريافت مقداري انرژي اضافي و برخي مواد غذايي و ريزمغذي‌ها هستند. به اين دسته از مواد غذايي، غذاي کمکي و به اين نوع تغذيه، تغذيه تکميلي مي‌گويند. گرچه ممکن است شيرمادر به تنهايي براي تغذيه شيرخوار پس از شش ماهگي هم کافي باشد ولي توصيه مي‌شود که تغذيه تکميلي براي همه شيرخواران در پايان شش ماهگي (پايان 180 روزگي) شروع شود. با توجه به توانايي‌‌هاي تغذيه‌اي شيرخوار، غذاي کمکي در شروع بايد بسيار ساده و نرم و از موادي تهيه شود که هضم آن آسان باشد.غذاي کمکي نوزاد در پايان 6 ماهگي (180 روزگي) شروع مي شود. همزمان با شروع غذاي کمکي تغذيه با شير مادر بايد همچنان مکرر و بر حسب ميل و تقاضاي شيرخوار ادامه داشته و حتي دفعات تغذيه با شير مادر افزايش مي يابد. همچنين در اين زمان بايد بر اساس نياز کودک به او آب جوشيده سرد شده داد. کودکان معمولا حجم زيادي از غذاي کمکي را نمي خورند. آنها شير مادر را ترجيح مي دهند. بايد به خاطر داشت که غذاي کمکي مکمل شير مادر است و نبايد کودک را مجبور به خوردن آن کرد. بهترين زمان براي دادن غذاي کمکي زماني است که کودک با شير مادر تغذيه شده و اشتهاي کمتري دارد. غذاي کمکي نبايد اشتهاي کودک به شير مادر را از بين ببرد. البته اين مساله براي همه کودکان يکسان نيست و برخي از کودکان، از 4 ماهگي آمادگي خوردن غذاهاي کمکي را دارند. آرد برنج مخلوط با شير مادر و يا شير خشک، بهترين غذاي کمکي براي کودکان است. اين فرني بدليل داشتن آهن فراوان گزينه مناسبي براي کودکان است. همچنين بدليل تک دانه بودن، حساسيت غذايي ايجاد نمي کند.

غذاهايي که مي‌توان در 4 تا 6 ماهگي به نوزاد داد

• شير مادر يا شير خشک؛
• پوره‌ي سبزيجات مانند پوره‌ي کدو تنبل يا سيب‌زميني شيرين؛
• پوره‌ي ميوه‌هايي مانند سيب، موز و هلو؛
• پوره‌ي گوشت يا مرغ؛
• غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن؛
• مقدار کمي ماست (از دادن ماستي که از شير گاو تهيه شده است به نوزادان زير يک‌سال خودداري کنيد).

بعد از شش ماهگي نيازهاي غذايي شيرخوار فقط با شير برطرف نمي‌شود و علاوه بر شير مادر بايد به کودک غذاهاي نيمه جامد نيز داد.
فرني آرد برنج غذاي مناسبي براي شروع غذاي کمکي کودکان 6 ماه به بعد است. براي تهيه آن از پودر برنج، شير و مقداري شکر استفاده نماييد. قبل از سفر، پودر برنج را در خانه آماده کنيد تا در سفر همراه خود داشته باشيد.
فرني برنج و ميوه
کمي برنج در آب جوش ريخته و اجازه دهيد برنج کاملا نرم شود. سپس چند نوع ميوه مانند سيب يا موزه به قطعات کوچکي خرد کرده و به برنج اضافه کنيد و بگذاريد، 15 دقيقه بپزد. اکنون ظرف را از روي حرارت برداشته و مخلوط برنج و ميوه را کاملا با هم ترکيب کنيد تا يکدست شود. بدين ترتيب پوره کودکتان آماده است. آن را پس از خنک شدن، درون ظرف دردار ريخته و با خود به سقر ببريد. هنگام دادن اين غذا به شيرخوران مي توانيد کمي شير خودتان را نيز به آن اضافه کنيد.

توصيه هايي در مورد تغذيه در هفت ماهگي

• ماست تازه به دليل اينکه به تعادل ميکروب هاي طبيعي روده کودک کمک مي کند بسيار غذاي خوبي مي باشد و هم چنين به علت اينکه قند آن لاکتوز است به اسيد لاکتيک تبديل شده و هضم آساني دارد. همچنين ماست داراي ويتامين B مي باشد.
• در صورتي که کودک در هنگام اجابت مزاج، زور مي زند و به خود فشار مي آورد، به جاي حريره بادام يا فرني به او پوره سبزيجات بدهيد.
• در صورتي که کودک با شير خشک تغذيه مي شود، در جداول بالا شير خشک را با شير مادر جايگزين نماييد.
• سبزيجات استفاده شده در اين ماه مي توانند متشکل از سيب زميني، هويج، جعفري، گشنيز، کدو سبز، لوبيا سبز و ... باشد.
• تا يک سالگي تنها سبزي که مصرف آن براي کودک مجاز نمي باشد اسفناج است.
   

توصيه هايي در مورد تغذيه در هشت ماهگي

• در روز هايي که زرده تخم مرغ به کودک مي دهيد، مقدار سه تا پنج قاشق مربا خوري حريره يا فرني براي او کافي است، در روز هاي ديگر بسته به اشتهاي کودک به او بدهيد.
• در پايان هشت ماهگي به سوپ کودک جوانه گندم و جوانه غلات ديگر نيز اضافه نماييد. همچنين مي توانيد گوجه فرنگي نيز اضافه نماييد، البته در صورتي که کودک علايم حساسيت نشان ندهد.
• ماست در وعده شب را در صورت تمايل کودک به او بدهيد. اگر کودک ماست ساده را دوست ندارد کمي پوره ميوه با آن مخلوط نماييد.
• بعد از هر وعده غذايي به کودک آب جوشيده سرد شده بدهيد.
   

اهميت غذاي کمکي نوزاد از ماه نهم و دهم

اکثر شير خواران از 9 ماهگي اين مهارت را پيدا مي‌کنند که با دست خودشان غذا بخورند و مايعات را با استفاده از هر دو دست خود از ليوان دسته دار نشکن بنوشند (ليوان‌هاي لبه دار که به تازگي براي کودکان تهيه شده است، مناسب نيستند، زيرا سبب اختلال در گرفتن پستان مادر مي‌شوند ضمن آن‌که تميز کردن آنها نيز مشکل است). در اين سنين، فرزندتان مي‌تواند از غذاهايي با غلظت بيشتر مثل حليم و پلو استفاده نمايد و غذاهاي انگشتي را با دست خود بردارد. اين زمان از نظر ارائه غذاهاي جامدِ نرم بسيار حياتي است و اگر اين غذاها در محدوده 10 ماهگي ارائه نشود، خطر مشکلات تغذيه اي بعدي افزايش مي‌يابد. در اين دو ماه علاوه بر برنامه غذايي ماه هشتم، نان، ذرت، ماکاروني، رشته فرنگي و سايرحبوبات (به جز نخود و لپه) به برنامه غذايي کودک اضافه مي‌شود.

مولتي ويتامين  و قطره آهن در کنار تغذيه تکميلي
 

متخصصان اطفال معمولا براي شيرخواران مولتي ويتامين و قطره آهن تجويز مي‌کنند. ويتامين d اگر در كشوري مانند كشور ما به صورت جداگانه وجود نداشته باشد به صورت مولتي‌ويتامين يا ويتامين a+d تجويز مي‌شود. از نظر آهن بايد گفت در بدن نوزادي كه به دنيا مي‌آيد مقداري ذخيره آهن وجود دارد در شير مادر هم مقداري آهن وجود دارد و گرچه مقدار آن كم است ولي جذب بسيار خوبي دارد و تا حدود زيادي مجموعه ذخيره آهن بدن نوزاد و آنچه در شير مادر است تا حدود 9 ماهگي براي شيرخواران كفايت مي‌كند.